Dostępność cyfrowa staje się obecnie ważnym elementem tworzenia i udostępniania dokumentów. Wymóg, aby każdy, niezależnie od stopnia sprawności, miał dostęp do treści, to nie tylko kwestia spełniania norm prawnych, ale również kształtowania odpowiedniego podejścia w instytucji, opartego na komunikacji przyjaznej wszystkim użytkownikom i po prostu – empatii. W tym artykule pokażemy, jak samodzielnie sprawdzić, czy dokument jest dostępny cyfrowo i na co zwrócić szczególną uwagę podczas tworzenia takich dokumentów.
Co to jest dostępność cyfrowa dokumentów?
Dostępność cyfrowa dokumentów to przystosowanie treści do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, takimi jak osoby niewidome, niedowidzące czy mające trudności w czytaniu i rozumieniu komunikatów, np. osoby starsze i cudzoziemcy. Jej celem jest to, aby każda osoba mogła łatwo zapoznać się z dokumentem, bez względu na to, jakie narzędzie czy technologię wspomagającą (np. czytnik ekranu) wykorzystuje.
Wymogi dostępności cyfrowej są regulowane międzynarodowymi standardami, takimi jak WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines). Dodatkowo w Polsce zapewnienie dostępności cyfrowej dokumentów tekstowych jest obowiązkiem instytucji publicznych, narzuconym przez ustawę o dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych z dnia 4 kwietnia 2019 roku. Choć ustawa ta dotyczy przede wszystkim stron internetowych i aplikacji, obejmuje ona również dokumenty, które są publikowane przez te instytucje w internecie. Nakłada ona obowiązek, aby dokumenty zamieszczane na stronach internetowych podmiotów publicznych były dostępne cyfrowo.
Oznacza to, że wszelkie pliki tekstowe (np. PDF, docx), broszury, formularze i inne treści udostępniane publicznie muszą spełniać standardy dostępności.
Jak sprawdzić dostępność cyfrową dokumentu?
Użyj narzędzi automatycznych
Jednym z najprostszych sposobów na sprawdzenie dostępności dokumentu jest skorzystanie z narzędzi automatycznych. Oto kilka popularnych rozwiązań:
Sprawdź dokument manualnie
Choć narzędzia automatyczne są bardzo pomocne, w wielu przypadkach warto również samodzielnie sprawdzić kilka kluczowych aspektów:
Najczęstsze błędy w dostępności dokumentów
Podczas tworzenia dokumentów cyfrowych łatwo popełnić błędy, które utrudniają dostęp osobom ze szczególnymi potrzebami. Oto kilka najczęstszych problemów:
- Brak opisów alternatywnych dla grafik – grafiki i wykresy bez alt textu są niedostępne dla osób niewidomych.
- Zła struktura nagłówków – brak konsekwentnego stosowania nagłówków sprawia, że nawigacja w dokumencie jest chaotyczna.
- Nieczytelny tekst – zbyt mała czcionka lub niski kontrast tekstu względem tła to bariera nie tylko dla osób niedowidzących, ale dla każdego, kto ma problemy ze wzrokiem.
- Błędy w tabelach – skomplikowane tabele bez odpowiednich nagłówków kolumn mogą być trudne do przetworzenia przez czytniki ekranów.
- Brak hierarchii tekstów – brak hierarchii i kotwiczenia elementów dodatkowych powoduje niechronologiczne odczytanie przez czytniki, np. odczytanie pół zdania, później opisu alternatywnego do zdjęcia i dopiero po nim brakującej części zdania.
Dlaczego dostępność cyfrowa jest ważna?
Dostosowanie dokumentów do wymogów dostępności przede wszystkim sprawia, że osoby ze szczególnymi potrzebami mogą korzystać z ogólnodostępnych informacji bez barier. To niezwykle ważne, zwłaszcza w przypadku dokumentów urzędowych, edukacyjnych czy firmowych, które powinny być dostępne dla szerokiej grupy odbiorców.
Dostępność cyfrowa sprzyja też pozytywnemu wizerunkowi instytucji jako dbającej o inkluzywność i równość.
Firmy i organizacje, które spełniają normy dostępności, nie tylko stosują się do przepisów prawa, lecz także mogą liczyć na lepszą komunikację z klientami.
Jest to szczególnie ważne w sektorze publicznym, ale coraz częściej dotyczy również firm prywatnych, które chcą być postrzegane jako odpowiedzialne społecznie.
Podsumowanie
Dbanie o dostępność cyfrową dokumentów to nie tylko spełnianie wymogów prawnych, lecz także krok w stronę inkluzywności. Warto regularnie sprawdzać dokumenty przy użyciu narzędzi automatycznych oraz „ręcznie” weryfikować podstawowe obszary dostępności, takie jak opisy alternatywne, struktura nagłówków i czytelność tekstu.
Napisz do nas!
Weronika Sowińska
