fbpx
Umów się na rozmowę
+
12 marca 2025

Prosty język a dostępność cyfrowa tekstu 

Choć dostępność cyfrowa tekstu i prosty język to różne pojęcia, często jest im ze sobą po drodze. Użytkowe teksty dostępne tracą na czytelności, jeśli są skomplikowane i najeżone trudnym słownictwem. Sprawdź, jak oba te obszary się uzupełniają.

Dostępność cyfrowa tekstu to zasady projektowania i tworzenia treści cyfrowych w taki sposób, aby były dostępne i użyteczne dla wszystkich odbiorców, niezależnie od ich umiejętności czy urządzenia, na którym odczytują te teksty (komputer, tablet, telefon). Z kolei prosty język to sposób pisania, który sprawia, że tekst jest łatwy do czytania i zrozumienia dla jak najszerszej grupy odbiorców. 

Nie każdy tekst dostępny cyfrowo musi wykorzystywać zasady prostego języka. Na przykład w tekstach naukowych, technicznych lub branżowych, skierowanych do ekspertów, nie unikniemy terminów lub bardziej złożonych zdań i sformułowań. W pewnych przypadkach precyzja terminologiczna jest ważniejsza niż prostota i zbytnie uproszczenie tekstu mogłoby przynieść więcej szkody niż korzyści. 

Jednak pewnym tekstom trudno jest się obejść bez prostego języka. Mowa o tekstach użytkowych, czyli takich, które w codziennym życiu pełnią funkcje praktyczne, np. pisma urzędowe czy ogłoszenia. Gdy w takich tekstach z jednej strony dbamy o wizualną przystępność, a z drugiej utrudniamy odbiór treści skomplikowanymi zdaniami i niejasnymi sformułowaniami – mijamy się z celem. Odbiorcy komunikatów nie zrozumieją treści w pełni, a tym samym my jak nadawcy nie uzyskamy efektu, o który nam chodzi. 

Innymi słowy: wizualna forma to jedna strona medalu, druga to warstwa językowa. Dla przykładu: osoby z dysleksją czytają wolniej i mają trudność z płynnością czytania, dlatego wszelkie elementy komplikujące przekaz dodatkowo spowalniają u nich przyswajanie informacji. Brnięcie przez tekst nieczytelny graficznie już bywa dużym wyzwaniem, a co dopiero, gdy dojdzie do niego problem z odczytaniem sensu. 

Kiedy szczególnie warto łączyć dostępność cyfrową tekstu z prostym językiem? 

  • W treściach kierowanych do szerokiego grona odbiorców (np. informacje publiczne na stronach urzędów). 
  • W instrukcjach i poradnikach, w których kluczowe jest szybkie i łatwe zrozumienie treści.
  • W tekstach skierowanych do osób z trudnościami w przyswajaniu informacji, np. seniorów, osób z niepełnosprawnością intelektualną czy uczących się języka polskiego. 

Teksty użytkowe lubią prosty język 

Gdy spełniamy wymogi dostępności cyfrowej tekstu, sprawiamy, że tekst jest łatwiejszy w odbiorze, zwłaszcza przez osoby ze szczególnymi potrzebami. Prosty język jako standard komunikacji wspiera ten odbiór na poziomie językowym i edytorskim. Takie połączenie sprawdza się wyjątkowo dobrze w przypadku tekstów użytkowych, takich jak: 

  • Ogłoszenia – powinny przekazywać ważne informacje szybko i zrozumiale, np. o wydarzeniach czy zmianach organizacyjnych. Prosty język sprawia, że każdy, niezależnie od wieku, wykształcenia czy umiejętności językowych, może łatwo zrozumieć przekaz i szybko podjąć odpowiednie działania. 
  • Instrukcje – ułatwiają wykonanie określonych czynności, np. obsługę urządzenia, wypełnienie formularza czy załatwienie sprawy w urzędzie. Ich celem jest eliminowanie nieporozumień i wspieranie użytkownika w realizacji jakiegoś zadania. Jeśli są one napisane prostym językiem, maleje ryzyko błędów i frustracji odbiorcy, dla którego pewne czynności staną się bardziej intuicyjne. 
  • Pisma urzędowe – regulują sprawy formalne i informują obywateli o decyzjach administracyjnych, obowiązkach lub prawach. Ich najważniejszą funkcją jest zapewnienie przejrzystej komunikacji między instytucją a adresatem. Prosty język pomaga unikać niezrozumienia przepisów i procedur. Dzięki niemu odbiorca wie, jakie kroki musi podjąć, bez konieczności szukania dodatkowych wyjaśnień w innych źródłach. 
  • Zaproszenia – podają kluczowe szczegóły (miejsce, czas, cel) na temat wydarzeń. Mają skłonić odbiorcę do działania, czyli do wzięcia udziału w danym wydarzeniu. Jasny i prosty język zwiększa szansę, że adresat od razu zrozumie treść, nie pominie istotnych informacji i zdecyduje się na udział. 

Podsumowanie

Teksty stworzone zgodnie ze standardami dostępności cyfrowej tekstu i prostego języka są wyjątkowo skuteczne, ponieważ: 

  • trafiają do zainteresowanych i są dobrze przez nich rozumiane,
  • podział ról (kto i do kogo mówi) jest jasny, a dzięki temu odbiorca wie, czego nadawca od niego chce (np. przesłania dokumentów w odpowiednim terminie), 
  • minimalizują ryzyko nieporozumień, a to z kolei zmniejsza ilość pracy nadawcy, który zamiast poświęcać czas na wyjaśnienia, pisze kolejne dostępne i proste teksty. 🙂 

Zajrzyj też do tekstu „Prosty język w biznesie i urzędzie” i poznaj najważniejsze zasady prostego języka. 

A tu znajdziesz podpowiedzi, jak łatwo możesz sprawdzić, czy Twoje dokumenty spełniają wymogi dostępności.

Jeśli interesuje Cię dostępność cyfrowa tekstu i prosty język, śledź nasz blog. Wkrótce pojawią się tu kolejne treści na te tematy. 

Autor tekstu

Teresa Naumiuk

dyrektor ds. wydawniczych w AT ONCE

Pomożemy Ci w wydaniu książki

Umów się na bezpłatne spotkanie, na którym opowiesz nam o swoich potrzebach i obecnej sytuacji. Doradzimy Ci najlepsze rozwiązania i wspólnie zaplanujemy pracę. Możemy towarzyszyć Ci w całym procesie lub wykonać prace na wybranych przez Ciebie etapach. Opracowanie i wydanie książki okaże się łatwe, przyjemne i terminowe.

    down
    down